Kỳ thi quốc gia Kỳ thi quốc gia
Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ của anh (chị) về truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu
Bài làm:
Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa là một trong những tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm được viết theo tư duy đổi mới với bút pháp lột tả hiện tại cuộc sống đầy nghiệt ngã thông qua lăng kính của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.
Văn học trước năm 1975 chỉ chủ yếu tập trung vào ca ngợi sự cống hiến, hy sinh cho cách mạng và các tiêu chuẩn đạo đức cách mạng được thể hiện trong các mối quan hệ. Nhưng kể từ sau năm 1975, khi đất nước thống nhất văn học nước nhà đã có nhiều cái nhìn đổi mới. Không còn ca ngợi những lý tưởng cao xa nữa mà đã quay về với cuộc sống đời thường. Khám phá sự thật của đời sống ở bình diện đạo đức và yêu cầu người nghệ sĩ phải quan sát phát hiện và nhận diện những mối quan hệ xã hội phức tạp để hướng cho độc giả nhận thức về cuộc sống và hình thành nhân cách.
Nhân vật chính của truyện ngắn là Phùng, và câu chuyện được kể dưới điểm nhìn của Phùng cũng chính là điểm nhìn của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Qua nhân vật này, tác giả muốn gửi gắm những suy nghĩ, chiêm nghiệm của chính mình về nghệ thuật và cuộc đời. Người nghệ sĩ đôi khi có thể bắt gặp được những mâu thuẫn, éo le ngay trong nghề nghiệp. Vì vậy, họ cần phải có cái nhìn đúng đắn, nhiều chiều và đa diện, phát hiện bản chất sự thật sau vẻ bề ngoài của hiện tượng.
Trước tiên, truyện ngắn này có một tình huống truyện hết sức độc đáo. Tình huống của truyên đã được thể hiện qua hai phát hiên của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Đó là khi anh phát hiện ra một cảnh sắc thiên nhiên đẹp thơ mộng được xem là "cảnh đất trời cho” xa xa là một chiếc thuyền lòe nhòe trong sương sớm với ánh mặt trời ban mai. Một bức tranh thiên nhiên đẹp như tranh mực tàu của danh họa thời cổ. Đứng trước cảnh đẹp tuyệt sắc ấy, người nghệ sĩ đã thấy tim mình như rung cảm và tràn ngập niềm hạnh phúc. Cái đẹp đã có tác dụng thanh lọc tâm hồn, hướng con người đến cái chân-thiện-mĩ.
Nhưng cuộc đời đâu chỉ có màu hồng, Nguyễn Minh Châu đã để nhân vật của mình chứng kiến thêm câu chuyện về cuộc đời của người đàn bà hàng chài. Từ trong chiếc thuyền đẹp như mơ kia bước ra một cặp vợ chồng ngư dân. Người vợ trông "trạc ngoài 40", "mặt rỗ", "thân hình cao lớn thô kệch", "lưng áo bạc phếch", "gương mặt lộ rõ sự mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới". Người chồng "có tấm lưng rộng", khuôn mặt "độc, dữ". Hai con người này đều là hiện thân của sự nghèo khó, nhọc nhằn của người dân hàng chài.
Nếu câu chuyện chỉ dừng lại tại đó thì chẳng có gì đáng chú ý. Nhà văn đã cho nhân vật nhiếp ảnh gia chứng kiến thêm cảnh bạo hành của hai vợ chồng. Người chồng đánh đập người vợ dã man, người vợ thì cam chịu trận đòn một cách nhẫn nhục. Một cảnh tượng thực sự đối lập với cái cảnh đẹp trong tranh từ đầu truyện. Cuộc sống có nhiều nghịch lý mâu thuẫn, nếu chúng chỉ quan sát bên ngoài hoặc ở xa thì không thể phát hiện được sự thật bên trong nó.
Người phụ nữ làng chài trông vẻ bề ngoài xấu xí nhưng ẩn sâu trong đó là vẻ đẹp tâm hồn cao quý. Mặc dù bị đánh đập dã man hàng ngày "ba ngày một trận nặng, năm ngày một trận nhẹ" nhưng người phụ nữ vẫn quyết không bỏ chồng. Chỉ vì người mẹ ấy thương con, muốn đàn con được ăn no. Vì thương chồng vất vả mà không giúp gì được nên chịu đòn roi mong có thể san sẻ được với chồng. Trước mặt chánh án chị tự nhận lỗi về mình, chị tỏ lòng biết ơn chồng mình. Vẻ đẹp của người đàn bà làng chài đã đem đến cho người đọc một thông điêp, một triết lý. Đó là chúng ta cần phải nhìn mọi việc một cách toàn diện. Nghệ thuật cần phải bắt nguồn từ cuộc sống thì cũng phải gắn liền vời cuộc sống.
Với cách xây dựng tình huống truyện độc đáo mang ý nghĩa khám phá, phát hiện về cuộc đời, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã đem đến cho người đọc một tác phẩm đầy tính triết lý và chiêm nghiệm về cuộc đời.
