Kỳ thi quốc gia Kỳ thi quốc gia
(Văn mẫu) – Anh (Chị) hãy Phân tích tư tưởng nhân nghĩa trong Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi. ( Bài làm văn của học sinh giỏi đạt được điểm 9).
Đề bài: Phân tích tư tưởng nhân nghĩa trong “Bình Ngô Đại Cáo”- Nguyễn Trãi
BÀI LÀM
“Bình ngô đại cáo” của Nguyễn Trãi được xem là áng hùng văn thiên cổ của văn học dân tộc. Tác phẩm còn được ví như bản tuyên ngôn độc lập thứ 2 của nước Việt Nam, sau bài “Nam quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt. Đọc những câu thơ hùng hồn của bài cáo chúng ta sẽ nhận ra tư tưởng nhân nghĩa được gửi gắm xuyên suốt tác phẩm.
Bình Ngô Đại Cáo áng hùng văn bất hủ.
Tư tưởng nhân nghĩa là một trong những tư tưởng nòng cốt trong quá trình dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Đây là tư tưởng được Nho giáo nhắc đến rất nhiều trong các tác phẩm. Tuy nhiên, nếu trong sách vở Nho giáo thì nhân nghĩa chỉ là mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người. Thì đến Nguyễn Trãi thì quan điểm nhân nghĩa đã được mở rộng ra. Đối với ông thì nhân nghĩa chính là “yên dân”:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Với hai câu thơ trên đã khái quát được toàn bộ tư tưởng nhân nghĩa lớn lao của Nguyễn Trãi đối với dân với nước. Đối với ông khái niệm nhân nghĩa thực ra rất gần gũi với đời thường. Để có đất nước thống nhất hòa thuận từ trên xuống dưới thì trước hết người lãnh đạo cần phải biết làm “yên dân”. Khi dân được bình yên, được sống trong ấm no hạnh phúc thì tất thảy đất nước đó sẽ phát triển như một quy luật. Có thể thấy, tư tưởng lấy dân làm gốc đã được Nguyễn Trãi thể hiện trong giai đoạn này. Người chèo thuyền cũng là dân và người lật thuyền cũng là dân vì thế phải bám vào dân mà xây dựng đất nước. Nếu dân mạnh, lòng dân yên thì ắt hẳn sẽ đánh bay hết sự tàn bạo của quân thù.
Nguyễn Trãi xem những hành động tàn bạo, man rợ của kẻ thù cuối cùng sẽ bị “đại nghĩa” trừng phạt thích đáng. Ông không có tư tưởng cầu hòa, hay khuất phục trước sức mạnh của quân thù mà nhất định phải dùng lòng dân và sức dân để chế khăc cái xấu xa.
Đem đại nghĩa thắng hung tàn
Lấy chí nhân thay cường bạo
Đối với Nguyễn Trãi thì cái nghĩa sẽ luôn chiến thắng việc gian ác và những kẻ gây ra tội ác sẽ bị đền tội. Với giọng văn hùng hồn, hào sảng, ông đã thuyết phục được người đọc về tư tưởng Nhân nghĩa thời bấy giờ, còn có ảnh hưởng cho đến ngày nay.
Nếu như trước đây Lý Thường Kiệt chỉ nêu ra định nghĩa về độc lập là việc khẳng định chủ quyền thì đến Nguyễn Trãi, ông đã hùng hồn tuyên bố:
Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
Từ Triệu Đinh Lý Trần bao đời gây nền độc lập
Cùng Hán Đường Tống Nguyên mỗi bên xưng đế một nên
Nền “Văn hiến” của nước Nam là do dân nước Nam xây dựng, trải qua nhiều thăng trầm, mất mát và sự tàn khốc của chiến tranh mới có được. Tư tưởng ấy rất thiết thực và phù hợp đối với hoàn cảnh của đất nước ta thời đấy.
Sức mạnh của Nhân nghĩa đã tạo nên tiền đề những chiến thắng lẫy lừng, vang dội khắp núi sông:
Ngày mười tám, trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế
Ngày hai mươi, trận Mã An, Liễu Thăng cụt đầu.
Ngày hăm lăm, bá tước Lương Minh bại trận tử vong
Để có những chiến thắng oanh liệt đó chính là nhờ sự đoàn kết, lấy ít địch nhiều của nhân dân ta. Không phải dân tộc nào trên thế giới này cũng có thể làm được như vậy, dân tộc Việt Nam ta là dân tộc lấy dân làm gốc, mọi việc do dân và làm vì dân mới làm được.
Tư tưởng nhân nghĩa mang đậm nhân đạo đó đã giúp cho đất nước ta đấu tranh để được tự do, độc lập, thoát khỏi ách nô lệ 4000 năm lịch sử;
Xã tắc từ đây vững bền
Giang sơn từ đây đổi mới
Câu thơ như lời khẳng định chắc nịch, như một hồi chuông vang lên để cho mọi người trên thế giới này biết được rằng đât nước Việt Nam đã có chủ quyền, đã thực sự hòa bình và thống nhất.
Có thể nói, cho đến nay khi đã đất nước ta đã trải qua bao nhiêu thăng trầm và biến cố nhưng tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi vẫn còn giữ nguyên giá trị. Tư tưởng này đã giúp cho đất nước ta có được nhiều thành tựu vang dội trong công cuộc đấu tranh dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm qua. Gấp trang sách mà lời thơ hùng hồn của “Bình Ngô Đại Cáo” vẫn còn vang vọng đâu đây tư tưởng nhân nghĩa, nhân đạo của ông.
