Kỳ thi quốc gia Kỳ thi quốc gia
Phân tích, khám phá tác phẩm văn học theo đặc trưng thi pháp thể loại có thể coi là một con đường đưa người học thâm nhập vào thế giới nghệ thuật của tác phẩm. Việc tìm hiểu tác phẩm thơ tự do cũng vậy. Tuy nhiên trong thực tế, những hiểu biết về thơ tự do còn cực kì sơ sài, hứng thú thẩm mĩ của học sinh về thơ tự do còn rất mơ hồ,, hời hợt. Ngay thuật ngữ “Thơ tự do” cũng chưa được hiểu, được cắt nghĩa một cách rõ ràng, quan niệm về thơ tự do cũng chưa hoàn toàn thống nhất. Vì vậy người học chưa thể tìm được mạch dẫn cho hứng thú học tập, khám phá tác phẩm.
1. Những chủ đề trữ tình trong thơ tự do
Cái tôi trữ tình là cách cảm nhận của chủ thể trước hiện thực, là cách tổ chức điểm nhìn của chủ thể trữ tình, đồng thời cũng là tổ chức sự vận động cảm xúc cũng như tổ chức các phương tiện biểu đạt để xây dựng hình tượng trữ tình. Như vậy cái tôi trữ tình là sản phẩm tinh thần thơ ca, thông qua việc tổ chức các phương tiện trữ tình. Thơ tự do chẳng những nói được những gân guốc của cuộc đời thường nhật mà còn đề cập đến nhiều chiều cuộc sống thật thấm thía. Với điểm nhìn đa dạng ở những ngổn ngang, góc cạnh của hiện thực chiến tranh; với những phức tạp của mạch cảm xúc, tư tưởng; với chồng chất trăn trở về được – mất, sống – còn; với sự giằng xé giữa vinh quang – mất mát, thơ tự do là hình thức phóng khoáng nhất để cái tôi trữ tình dịch chuyển điểm nhìn trên nhiều bình diện.
Giúp học sinh học thơ tự do tốt hơn
2. Diện mạo và màu sắc trong thơ tự do
Để khắc sâu diện mạo của cái tôi trữ tình với những suy tư, trải nghiệm đa chiều, tích hợp nhiều vấn đề trong nội tại thể thơ luôn là thế mạnh bởi thơ tự do ít bị ràng buộc nhất về mặt vần điệu, về sự hạn định câu và cho tác giả có điều kiện diễn tả đối tượng một cách thích hợp nhất. Thơ tự do xem ra là hình thức sát hợp nhất với nhu cầu của các cây bút trẻ trong việc cất dựng chân dung tinh thần của chủ thể trữ tình. Những vấn đề nhức nhối nhất của hiện thực, những phân tích lí giải của chủ thể về bộn bề sự kiện e không vừa vặn trong những thể thơ truyền thống, niêm luật chặt chẽ và hạn định về dung lượng. Sự gò bó của các thể thơ đó sẽ khuôn hẹp khả năng biểu hiện cái tôi trữ tình trong thơ trẻ với xu hướng đưa chất bộn bề, trần trụi của đời sống vào thơ.
Thơ tự do mang màu sắc của cái tôi tự do không có nghĩa là nhà thơ tự do viết, tự do bộc lộ những gì mình mong muốn. Cái tôi trữ tình trong thơ tự do là cái tôi không khép mình trong khuôn sáo cũ, cái tôi viết, thể hiện trong thơ một đời sống hiện thực sinh động, phong phú, đáp ứng nhu cầu cảm xúc của người thưởng thức.
