Phong cách ngôn ngữ, phương thức biểu đạt trong văn bản và các thao tác lập luận trong văn nghị luận.

Phong cách ngôn ngữ

Khái niệm, dạng tồn tại

Các đặc trưng cơ bản

Sinh hoạt

Phong cách ngôn ngữ sử dụng trong giao tiếp

Có 2 dạng:

-Dạng lời nói

-Dạng viết: nhật ký.

-Tính cụ thể: không gian,  thời gian, con người,cách dùng từ ngữ,…

-Tính cảm xúc: giọng điệu, cách xưng hô,…

Kiểu câu giàu sắc thái biểu cảm: câu cảm than, câu nghi vấn,…

-Tính cá thể: giọng nói, thói quen sử dụng ngôn từ,…

Nghệ thuật

Phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực nghệ thuật.

Dạng tồn tại: văn bản

-Tính hình tượng: là cách diễn đạt thong qua hệ thống hình ảnh, màu sắc, biểu tượng để người đọc dùng tri thức của mình lien tưởng, suy nghĩ để rút ra bài học nhân sinh.

-Tính đa nghĩa

-Tính hàm xúc: lời ít, ý nhiều.

-Tính truyền cảm: cách sử dụng từ ngữ, kiểu câu.

-Tính cá thể hóa: phong cách của mỗi tác giả.

Báo chí

Phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực báo chí.

Thường là bản tin, phóng sự, bình luận.

-Tính thời sự: tin tức cập nhật.

-Tính chính xác

-Tính hấp dẫn

-Tính ngắn gọn: dung lượng.

Chính luận

Phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản chính luận.

Thường đề cập đến vấn đề chính trị, xã hội.

-Tính công khai về chính kiến, lập trường, quan điểm: nhìn vấn đề với tư cách chủ quan.

-Tính chặt chẽ: luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực.

-Tính truyền cảm

Khoa học

Phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực khoa học.

Thường xuất hiện trong cách luận án, đồ án, khoa học giáo khoa, khoa học phổ cập.

-Tính khái quát, trừu tượng: thuật ngữ, khái niệm.

-Tính lí trí logic: trình bày chặt chẽ.

-Tính khách quan phi cá thể.

Hành chính công vụ

Phong cách ngôn ngữ dùng trong các văn bản mang tính hành chính công vụ.

Thường là đơn từ, biên bản,…

-Tính khuôn mẫu.

-Tính minh xác: từ ngữ không được đa nghĩa.

-Tính điều hành.

STT

Phương thức biểu đạt

Dấu hiệu nhận biết

Miêu tả

Dùng chi tiết, hình ảnh để giúp người đọc hình dung đặc điểm, tính chất nổi bật của một đối tượng (phong cảnh, con người, sự vật, sự việc)

Tự sự

Trình bày một chuỗi các sự việc có liên quan đến nhau để dẫn đến sự việc kết thúc. Trong sự việc có bày tỏ thái độ khen, chê của người trần thuật.

Biểu cảm

Trực tiếp hoặc gián tiếp bày tỏ thái độ, cảm xúc, tình cảm đối với đối tượng được nói tới.

Điều hành

Trình bày theo những đề mục nhất định nhằm bày tỏ ý kiến, nguyện vọng, quyết định,…

Thuyết minh

Dùng lời nói, lí lẽ để trình bày, giới thiệu, giải thích nhằm làm rõ đặc điểm cơ bản của đối tượng nhằm cung cấp tri thức về các hiện tượng tự nhiên, xã hội.

Nghị luận

Dùng lời lẽ, dẫn chứng để lập luận nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về tư tưởng, quan điểm.

STT

Thao tác lập luận

Dấu hiệu nhận biết

Giải thích

Sử dụng chủ yếu lí lẽ để cắt nghĩa: Vì sao, như thế nào,…

Chứng minh

Sử dụng dẫn chứng để làm sáng tỏ luận điểm.

Phân tích

Lí lẽ, dẫn chứng là sự chia tách luận điểm thành các bộ phận để đi sâu nghiên cứu từ đó rút ra đánh giá, tổng hợp.

So sánh

Sắp xếp lí lẽ, dẫn chứng theo quan hệ đối chiếu hay tương phản, từ đó làm rõ cho luận điểm.

Bác bỏ

Nêu ý kiến đối phương.

Sắp xếp lí lẽ, dẫn chứng để lần lượt phản bác quan điểm ý kiến đối phương

Bình luận

Vừa bàn luận, vừa đề xuất quan điểm chủ quan của người viết. ( thường xuất hiện các từ: theo tôi, tôi cho rằng,..)